The Assistant

The Assistant – regie: Kitty Green

Gezien op 14 december in Lux, Nijmegen. 

Een ode aan kantoor-ondersteunende beroepen. Dat was de eerste gedachte die in me opkwam toen The Assistant afgelopen was. En daarna had ik behoefte aan buitenlucht, aan buitenlicht en om een potje te schreeuwen.

Het subtiel, zorgvuldig en gedetailleerd in beeld brengen van de taken die hoofdpersoon Jane gedurende deze werkdag moet uitvoeren, getuigt van oprechte interesse en waardering voor dat wat een assistent, of secretaresse, of welke naam het dan ook mag hebben, zoal doet. Het voor dag en dauw aanwezig zijn, ervoor zorgen dat iedereen in een verlicht kantoor binnenkomt, de juiste papieren op de bureaus leggen, de koffie laten lopen, de zooi opruimen, de agenda bewaken. Ogenschijnlijk onbenullige taken maar o wee als het niet gedaan wordt! Wat oneerlijk dat dit werk nog vaak zo ondergewaardeerd wordt.
Ik vond het heel mooi hoe subtiel en ‘normaal’ Jane wordt neergezet. Haar kleding en schoenen zo gewoontjes, haar handelingen zo realistisch treffend (de jas in de lade stoppen, een afwasje doen, routineus splitpennen door paperassen steken, een gefrommeld blaadje uit het haperende kopieerapparaat trekken) en haar emoties zo dichtbij dat je aan het eind denkt; ‘ach, zal ik haar even opbellen om te vragen hoe het gaat’.

Hoe schrijnend is het dan dat we juist via Jane te weten komen wat er aan de hand is op dit kantoor. Dat we net als Jane merken, voelen, wéten dat er iets niet pluis is daar. Maar wat kun je doen? En waarom is die vraag zo moeilijk? In een poging het juiste te doen maakt Jane haar twijfels bespreekbaar, wat in een totale desillusie uitmondt. Die scene is zó goed gespeeld door beide acteurs dat ik volgensmij hardop “ah, nee, niet wáár!” door de bioscoopzaal heb geroepen.  
Na deze misselijkmakende bevestiging van haar onderbuikgevoel en de onveiligheid die daarop volgt, hoop je dat ze óf weggaat, óf de revolutie ontketent. Maar zo’n film is dit niet. Integendeel, dit is de realiteit. Jane blijft. Ondanks de vreselijk giftige sfeer, de pesterijen, de onmacht, de onderdrukking, de agressie, het verdriet. Even neem je als kijker afstand van de zo normale Jane, want zo akelig en extreem zou het toch in het echt niet gebeuren…, en tegelijkertijd weet je dat je dan niet alleen naïef bent maar dat je zelf ook verantwoordelijk bent. Voor het zwijgen, het wegkijken, het niet geloven. Het denken dat je keuzes makkelijk zijn als zoiets je overkomt. Dat zijn ze niet. Haar eenzaamheid groeit en haar harnas trekt ze verder op. Zij weet dat ze deze revolutie niet in haar eentje kan starten. En dan realiseer je je dat ook zij het daarom, ongewild en onbedoeld, mogelijk maakt dat dit gebeurd is. En nog steeds gebeurt.

The Assistant mag gerust een psychologische thriller heten. Een thriller die met minimale beeldvormen vreselijk naar onder je huid gaat zitten. Een die je met zoveel afschuw kijkt dat je hem wilt vergeten. En dat is nu juist wat zo moeilijk is als je weet dat Jane je buurmeisje zou kunnen zijn, of je nichtje, je collega of jijzelf. Wat heeft zij nodig zodat ze gehoord wordt, zodat wij allemaal weten wat zij weet? En al die andere ‘Assistants’ na haar, voor haar, met haar.

Bekijk hier de trailer van The Assistant.